WhatsApp-fraude komt steeds vaker voor in Nederland. Criminelen vangen geld door zich bijvoorbeeld voor te doen als familielid via de berichtendienst. Met deze zes tips bescherm jij jezelf tegen deze fraude.
Lees verder na de advertentie.
Steeds meer slachtoffers van WhatsApp-fraude via smartphones
Het aantal meldingen van WhatsApp-fraude is dit jaar verviervoudigd ten opzichte van 2019. De Fraudehelpdesk had op 1 oktober 2020 9605 meldingen van fraudepogingen binnengekregen. Vooral 55-plussers zijn een kwetsbare groep, want zij trappen er het vaakst in. Bij 242 van de meldingen hebben criminelen zelfs het hele WhatsApp-account over kunnen nemen.
De ‘vriend-in-nood’-fraude komt inmiddels het meeste voor. Fraudeurs doen zich dan voor als een vriend of familielid die net een nieuw nummer heeft. Ze vragen vervolgens om geld over te maken en beloven dit uiteraard terug te betalen. Om zelf buiten beeld te blijven, gebruiken de oplichters bankrekeningen van anderen. Hiervoor wordt bijvoorbeeld de rekening van een nietsvermoedend persoon misbruikt, of gebruiken ze handlangers.
Soms weten criminelen een heel WhatsApp-account over te nemen. Ze zoeken dan contact over bijvoorbeeld een openstaande advertentie van jou op Marktplaats, en met een smoes proberen ze de verificatiecode te ontfutselen. Zodra je deze doorstuurt, kunnen de oplichters jouw WhatsApp overnemen en gebruiken om jouw contacten mee op te lichten.
Cybercriminaliteit neemt zelfs zo veel toe, dat mensen vaker financiële schade hebben door een online incident, dan dat ze slachtoffer zijn van vermogensdelicten, vandalisme of geweld. Dat blijkt uit een rapport van het Centraal Planbureau, dat elk jaar kijkt naar de economische risico’s van cybercriminaliteit.
Zo herken en voorkom je WhatsApp-fraude
Het is dus belangrijk dat je WhatsApp-fraude herkent, zodat je je cybercriminelen geen kans geeft. Er zijn verschillende manieren waarop je WhatsApp-fraude kan herkennen. We zetten ze voor je op een rijtje.
1. Geef nooit een verificatie- of registratiecode van WhatsApp af
Geef nooit gegevens af als een persoon die jou benaderd opeens vraagt om een eerder ontvangen (WhatsApp-)code door te sturen. Doorgaans zoeken oplichters jouw nummer online via bijvoorbeeld Facebook of Marktplaats. Vervolgens veranderen ze op hun eigen telefoon het nummer in WhatsApp naar jouw nummer. Om deze registratie te voltooien, hebben ze een code nodig. Deze ontvang jij ter controle op je iPhone.
Vervolgens benaderen ze jou voor bijvoorbeeld een advertentie of iets anders, en gebruiken ze even later de smoes dat ze zojuist een code naar jou hebben gestuurd die bijvoorbeeld voor hun man was bedoeld. Deze vragen ze door te sturen. Hiermee registreren ze zich op WhatsApp als jou, en kunnen ze anderen oplichten onder jouw naam. Dit is dus een vorm van identiteitsfraude.
Werk hier nooit aan mee, door zulke codes nooit aan andere te geven of door te sturen. Een verificatiecode herken je omdat er in de sms ook staat dat het om een WhatsApp-registratiecode gaat.
2. Niet vertrouwen: bekende met onbekend nummer
Als de oplichter zich voordoet als een bekende, krijg je doorgaans een berichtje van een onbekend nummer met de WhatsApp-profielfoto van een bekende. Deze zogenaamde bekende vraagt bijvoorbeeld wegens geldnood of je iets voor kan schieten, en dat het haast heeft.
3. Bel de ‘bekende’ op
Wanneer je de persoon probeert te bellen, beweert de oplichter dat dit niet kan, of het blijkt om één of andere reden niet mogelijk. Bel degene als wie de nep-bekende zich voordoet in zo’n geval op vanuit je eigen adresboek. Zo weet je meteen of er iets niet klopt. Maak geen geld over totdat je diegene hebt kunnen bereiken.
4. Stel persoonlijke vragen
Het gesprek is vrij algemeen en gaat uiteindelijk over het geld dat de ‘bekende’ nodig heeft om bijvoorbeeld een openstaande rekening mee te betalen. Stel in zo’n geval persoonlijke vragen, waar een onbekende het antwoord niet op kan weten.
Bijvoorbeeld over waar jullie laatst samen hebben gegeten, welke auto je hebt (tenzij hiervan online foto’s openbaar te vinden zijn) of iets anders specifieks. Als de mogelijke oplichter deze vragen ontwijkt of ze niet weet, heb je vrijwel zeker met een cybercrimineel te maken.
5. Zoek het nummer op
Zoek het nummer op waarmee contact met je wordt opgenomen. Het kan zijn dat het nummer al bekend staat als frauduleus. Cybercriminelen gebruiken een bepaald telefoonnummer soms meerdere keren achter elkaar, voordat ze switchen naar een nieuw nummer. Staat het telefoonnummer op een zwarte lijst, dan weet je natuurlijk genoeg.
6. Scherm je profielen af
Veel oplichters verzamelen telefoonnummers via Marktplaats en plukken profielfoto’s van social media. Zet dus nooit je telefoonnummer op openbaar wanneer je een advertentie op Marktplaats plaatst.
Scherm daarnaast je Facebook- en Instagram-profiel zoveel mogelijk af. Zorg ook dat je vriendenlijst op Facebook niet op openbaar staat. Niet alleen jouw informatie, maar ook namen, onderlinge reacties en informatie over familie en vrienden zijn goed te gebruiken tijdens de fraudetruc.
Slachtoffer van WhatsApp-fraude? Doe aangifte
Ben je toch slachtoffer geworden van WhatsApp-fraude? Doe altijd aangifte bij de politie. Uit het onderzoek van CPB blijkt namelijk dat het aantal aangiften van cybercrimininaliteit nog altijd relatief laag is.
De daders zijn vaak lastig te traceren, zitten in het buitenland en bovendien is er een tekort aan rechercheurs die gespecialiseerd zijn in cybercriminaliteit. Hierdoor is de pakkans laag, en wordt in minder dan vijf procent van de gevallen een verdachte gevonden.
Dat betekent niet dat aangiftes WhatsApp-fraude en andere cybercriminaliteit niet serieus opgepakt worden door de politie. Door nieuwe wetten heeft de politie bijvoorbeeld nu meer bevoegdheden om zulke verdachten te kunnen opsporen.
Lees meer artikelen over WhatsApp-beveiliging
Je leest een artikel dat eerder op onze website is verschenen. We hebben de informatie bijgewerkt en het artikel opnieuw gepubliceerd.