Al een decennium is het hét toverwoord van Silicon Valley: algoritmes. Maar wat is een algoritme eigenlijk? En waarom horen we het vaak in negatieve context? In dit artikel leggen wij je het algoritme helemaal aan je uit.
Lees verder na de advertentie.
Steun iPhoned
Je gebruikt een adblocker. Dat vinden we jammer, want advertenties hebben we nodig om onze artikelen gratis aan te bieden. Steun iPhoned door ons aan je whitelist toe te voegen. Alvast bedankt!
Wat is een algoritme?
Het lijkt wel alsof heel de (digitale) wereld tegenwoordig nog maar om één ding draait: algoritmes. Maar wat is dat eigenlijk? Een algoritme is in de simpelste zin niet meer dan een stappenplan om een doel te bereiken. Je wiskundesommen zijn in principe algoritmes, maar je oma’s overheerlijke lasagne-recept ook. Een algoritme is dus niet per definitie een tech-begrip. Toch horen we het vaak in deze context.
In de laatste nieuwtjes rondom tech-bedrijven en sociale media horen we deze term maar al te vaak. Lees snel verder om erachter te komen waarom tech-bedrijven zoals Apple enorm veel algoritmes gebruiken.
Waarom tech-bedrijven van algoritmes houden
Algoritmes worden vaak in één adem genoemd met grote datasets. Alles wat jij doet op het internet wordt middels cookies en andere software bewaart in een berg aan digitale informatie. Dit bestaat uit al jouw Google-zoekopdrachten, de filmpjes die je kijkt en welke reclames jouw interesses hebben. Ook waar je dit bekijkt, hoe laat je zoiets ziet en hoelang je een filmpje of foto bekijkt bewaren de grote tech-bedrijven. Dit heet in de volksmond gewoon ‘data’.
Vervolgens gaan tech-bedrijven met deze onuitputtelijke berg aan informatie aan de slag om bepaalde processen te automatiseren. Deze automatiseringsslag is in handen van het algoritme van dat bedrijf. In de digitale wereld gaat dat hoofdzakelijk over het op maat aanmeten van advertenties voor ieder persoon. Daar, naast het verkopen van apparaten en abonnementen, zit dan ook het grote geld voor tech-bedrijven in.
Steun iPhoned
Je gebruikt een adblocker. Dat vinden we jammer, want advertenties hebben we nodig om onze artikelen gratis aan te bieden. Steun iPhoned door ons aan je whitelist toe te voegen. Alvast bedankt!
Dit is op zichzelf staand helemaal geen verkeerd proces. Om door alle bergen data van alle 8 miljard mensen een persoonlijke advertentie-profiel te maken is een klus waar geen enkel genie aan kan en wil beginnen. Daarom is dit geautomatiseerd via algoritmes. We hebben bijvoorbeeld geen team aan marketing-specialisten die de bovenstaande matchende advertentie speciaal voor jou daar heeft neergezet. Nee, dat doet een computer automatisch. Wij geven alleen op dat daar een advertentie getoond moet worden.
Waarom komen ‘algoritme’ dan negatief in het nieuws?
Op veel van de platforms die we gebruiken zijn algoritmes dus onvermijdelijk, vooral als we grote bergen informatie willen ordenen. Maar daar zit dan ook de valkuil van algoritmes en is dan ook precies de reden waarom dit woord zo vaak negatief in het nieuws komt. Door de automatisering van deze ‘micro-besluitvorming’, worden soms belangrijke of schadelijke dingen over het hoofd gezien.
Probleem 1: bedrijven bewaren alles van je
Een eerste probleem zit hem in privacy. Voor algoritmes wordt jouw data gebruikt. En zoals je hierboven las, bestaat deze data uit jouw gehele online doen-en-laten. Door op bepaalde knopjes (terms and conditions) te klikken geef jij toestemming dat tech-bedrijven dit mogen doen met jouw online aanwezigheid. Jij kan in ruil daarvoor een website gratis gebruiken.
Het accepteren van deze cookies gebeurd zo snel dat het gros van de mensheid niet doorheeft wat er allemaal wordt verzameld over hen. Maar wat kan dat nou kwaad? Dat lichten we toe aan de hand van een voorbeeld. Er zijn datahandelaren die met jouw data ‘kredietscores’ berekenen. Dit is een cijfermatig stelsel dat aangeeft of jij een lening kan terugbetalen. Als je ooit schulden hebt gemaakt, kan dat in deze datasets jouw eeuwig blijven achtervolgen. Hoewel dit soort praktijken illegaal zijn, is de (Nederlandse) wetgeving niet up-to-date genoeg om alle deze nieuwe vormen van datahandelaren tegen te gaan.
Data handel is op zichzelf staand geen verkeerd proces. Het is alleen het gemakzucht waarmee wij toestaan dat onze data’s door deze handelaren verkocht worden waar het moeilijk wordt. Er zijn altijd mensen die het randje van de wet en ethiek opzoeken. Het feit dat de overheid (en jijzelf) hier niet of nauwelijks zicht op heeft, maakt de business van datahandel vaak dubieus.
Probleem 2: automatisering betekent niet ‘vrij van fouten’
Nu we het toch hebben over de Nederlandse overheid; deze heeft de afgelopen jaren te maken gehad met het tweede grote probleem van algoritmes; er worden fouten gemaakt door een algoritme vrijuit te laten gaan en de menselijke controle te verwijderen. De inmiddels welbekende ’toeslagenaffaire’ is hét voorbeeld van hoe een digitaal algoritme de levens van duizenden mensen kan verpesten. Zonder heel diep in te gaan in dit onderwerp (er zijn boekenkasten vol geschreven over dit complexe onderwerp), kunnen we het heel kort toelichten:
Via de automatisering van data, zijn namen onterecht op een ‘blacklist’ gekomen rondom allerlei toeslagen vanuit de overheid. Omdat er geen menselijke controle meer tussen zat, werden deze mensen onterecht diep in de schulden gewerkt door een computer en dus door een algoritme.
Steun iPhoned
Je gebruikt een adblocker. Dat vinden we jammer, want advertenties hebben we nodig om onze artikelen gratis aan te bieden. Steun iPhoned door ons aan je whitelist toe te voegen. Alvast bedankt!
Oké, deze kost is misschien een iets té grote ethische en filosofische kwestie voor dit artikel, maar het schetst wel een goed beeld van hoe algoritmes grote gevolgen kunnen hebben. Daarnaast bestaat er iets als de coded bias. Dit houdt in dat iedereen in zekere zin bevooroordeeld is. Zo ook de auteurs van de code achter een algoritme. Dit kan enorme gevolgen hebben en zelfs leiden tot racisme en discriminatie. De film Coded Bias (te zien op Netflix) geeft deze complexe ethische kwestie enorm goed weer.
Ook je favoriete apps op je iPhone maken gebruik van algoritmes. Of dat nou TikTok, Instagram of de onschuldig ogende Netflix en Spotify is, alle apps op je telefoon automatiseren hun inhoud. Hiermee heb jij de content die je graag wilt zien en hoeven deze bedrijven geen miljoenen werknemers in te huren om jou deze filmpjes en liedjes te tonen. Echter, achter deze inventieve bedrijfsvoering zit natuurlijk ook een schaduwkant.
Het algoritme achter TikTok of Instagram kan namelijk grote gevolgen hebben voor de gebruikerservaring en het welzijn van gebruikers. Een van de grootste gevaren van het algoritme achter TikTok en Instagram is dat het kan leiden tot een ‘gefilterde realiteit’ (filtered reality).
Steun iPhoned
Je gebruikt een adblocker. Dat vinden we jammer, want advertenties hebben we nodig om onze artikelen gratis aan te bieden. Steun iPhoned door ons aan je whitelist toe te voegen. Alvast bedankt!
Omdat het algoritme is ontworpen om video’s en foto’s aan te bevelen die relevant zijn voor de gebruiker en die de aandacht vasthouden, kan het leiden tot een situatie waarin gebruikers alleen nog maar content te zien krijgen die aansluit bij hun interesses en voorkeuren. Dit kan leiden tot een vervormd beeld van de werkelijkheid en een gebrek aan blootstelling aan diverse meningen en perspectieven.
In de realiteit hebben we hier al veel voorbeelden van gezien. Zo bemoeide Rusland zich via deze online polarisatie via deze ‘sociale media eilandjes’ zich met de verkiezingen van de Verenigde Staten en Twitter is vandaag de dag verre van een veilige plek om bedachtzaam te discussiëren.
Het algoritme kan ook leiden tot een gebrek aan privacy. Omdat het algoritme is ontworpen om gebruikers te volgen en te leren wat hun interesses en voorkeuren zijn, kan het leiden tot een situatie waarin gebruikers overweldigd worden door gerichte advertenties. Dit kan leiden tot een gevoel van ongemak door gebrek aan privacy voor gebruikers. Je hebt het zelf vast al eens ervaren; jij praat (of denkt) de hele dag over een bepaald product, en ziet deze vervolgens op je Instagram-tijdlijn verschijnen.
Een van de belangrijkste veranderingen die jij waarschijnlijk zelf merkt rondom het super-goed-werkende algoritme van Instagram en TikTok is: verslaving. Er is een toename in de hoeveelheid tijd die gebruikers doorbrengen op deze platforms. Omdat het algoritme is ontworpen om video’s en foto’s aan te bevelen die relevant zijn voor jou en die de aandacht vasthouden, kan het leiden tot een situatie waarin je steeds langer blijft hangen op TikTok en Instagram. Natuurlijk hoeft dit bij jou niet zo het geval te zijn, maar kan het voor sommige verslavingsgevoelige gebruikers niet verkeerd zijn om deze eindeloze feed aan kattenfilmpjes ook in te perken.
Steun iPhoned
Je gebruikt een adblocker. Dat vinden we jammer, want advertenties hebben we nodig om onze artikelen gratis aan te bieden. Steun iPhoned door ons aan je whitelist toe te voegen. Alvast bedankt!
Conclusie: algoritmes zijn oké, maar er zijn grenzen
Algoritmes zijn dus in principe ongevaarlijk en kunnen zelfs nuttig zijn in veel situaties. Een van de belangrijkste voordelen van algoritmes is dat ze snelle en accurate beslissingen kunnen nemen. Omdat ze zijn ontworpen om specifieke taken te automatiseren en om patronen te herkennen in grote hoeveelheden data.
Hoewel algoritmes in weze dus ongevaarlijk zijn, zijn er altijd schaduwkanten die in acht genomen moeten worden. Het is daarom belangrijk dat je bewust bent van alle gevolgen van het gebruik van algoritmes en dat de overheid de juiste maatregelen neemt om ons te beschermen tegen de negatieve gevolgen. Wat vind jij van deze automatisering van de wereld?
Wil je op de hoogte zijn van al het tech-nieuws? Meld je dan vooral even aan voor onze nieuwsbrief. Download daarnaast de gratis iPhoned-app en houd onze website in de gaten.