Dit zeggen onderzoeken over gevolgen smartphonegebruik bij kinderen

Er wordt veel gesproken over het smartphonegebruik van kinderen, maar wat geven recentelijke onderzoeken nou eigenlijk aan over dit onderwerp? We zochten het uit.

Samenvatting onderzoek smartphonegebruik kinderen

Kinderen krijgen steeds jonger de beschikking over een smartphone. KPN stelde eind 2017 dat inmiddels vijf procent van alle vierjarigen al een smartphone heeft. Van alle twaalfjarigen loopt zelfs 94 procent rond met een mobiel.

De leeftijd waarop jongeren een smartphone krijgen, wordt ook steeds lager. Volgens de cijfers van KPN hebben jongeren die nu 17/18 zijn gemiddeld op een leeftijd van 13,2 jaar hun eerste mobiel gekregen. Jongeren die nu 13/14 jaar oud zijn, kregen dat apparaat gemiddeld op de leeftijd van 11,7 jaar.

Maar ook de allerjongsten

Dat kinderen al redelijk vroeg aan de smartphone gaan, is logisch. Via dat apparaat staan ze in verbinding met hun school en leeftijdsgenootjes, bekijken ze video’s en spelen ze games. Eigenlijk kunnen ze niet meer zonder. Daardoor kunnen veel ouders niets anders dan hun kinderen aan de gang te laten gaan met een smartphone. Maar ook ver voordat het tijd is voor school, zijn kinderen al op schermpjes aan het swipen.

Volgens het meest recente Iene Miene Media-onderzoek van Mediawijzer (2018), waarvoor ruim duizend ouders zijn ondervraagd die kinderen tussen de 0 en 6 jaar hebben, blijkt dat 57 procent van de 0- t/ m 2-jarigen al een tablet of smartphone in handen heeft gekregen.

Het is een nieuw probleem

Niet alle ouders zijn zich er van bewust dat er ook negatieve gevolgen aan jong smartphonegebruik kunnen hangen. Er is nog veel onduidelijkheid over deze gevolgen. Dat komt grotendeels omdat het om een relatief nieuw fenomeen gaat.

Tevens verandert de manier waarop kinderen hun smartphone gebruiken constant. Een onderzoek uit bijvoorbeeld 2015 kan wel iets zeggen over smartphonegebruik onder kinderen, maar kinderen in 2018 gebruiken hun smartphone weer op compleet nieuwe manieren.

In 2015 bestonden bijvoorbeeld praktisch alle populaire games van nu nog niet. Zelfs Instagram Verhalen was toen nog niet geïntroduceerd. Daarom kijken we in dit artikel naar de meest recentelijke onderzoeken over kinderen en smartphonegebruik en wat die zeggen over mogelijke gevolgen.

Leerlingen presteren slechter

Volgens docenten heeft de concentratie van leerlingen duidelijk te lijden onder smartphonegebruik. Dat blijkt uit onderzoek van DUO Onderwijsonderzoek & Advies (2017). Voor dit onderzoek hebben 1318 docenten van middelbare scholen een vragenlijst ingevuld.

De docenten stellen dat leerlingen minder tijd besteden aan hun huiswerk, omdat ze overprikkeld zijn en constant worden afgeleid door hun telefoon. Ook zouden leerlingen minder fantasie en een slechtere woordenschat hebben. Tevens zorgt het gebruik van de smartphone voor slaapritmestoornissen, door het nog laat reageren op berichtjes. Verder zouden de leerlingen volgens de docenten minder persoonlijk contact hebben.

Door het gebruik van smartphones ziet 45 procent van de docenten dat de gemiddelde rapportcijfers dalen en 24 procent van de docenten stelt dat het aantal zittenblijvers hierdoor is toegenomen. Verschillende scholen hebben daarom specifieke regels voor smartphonegebruik op school. Bijvoorbeeld dat de telefoon in de tas moet blijven, of enkel tijdens specifieke opdrachten gebruikt mag worden.

Minder gelukkig

Een studie van de San Diego State University (2018) toont aan dat tieners die meer tijd met een smartphone besteden minder gelukkig zijn. Dit onderzoek is gehouden bij miljoenen tieners die in de 8ste, 10de en 12de klas zitten.

De vraag is natuurlijk of dat komt door smartphonegebruik, of dat ongelukkige tieners zich sneller achter een smartphone verschuilen. Wel is er volgens het onderzoek een duidelijk verband tussen de opkomst van smartphones en de groei van gevoelens van depressie. Sinds 2012 is het zelfvertrouwen van tieners namelijk enorm gedaald, terwijl ze duidelijk meer tijd gingen besteden aan smartphones.

Spraakachterstand bij jonge kinderen

Maar hoe zit het met de hele jonge kinderen? Onderzoek van de Hospital for Sick Children in Canada (2017) toont aan dat smartphonegebruik bij jonge kinderen negatieve gevolgen kan hebben voor de spraakontwikkeling. Bij dit onderzoek zijn negenhonderd kinderen van zes maanden tot twee jaar oud betrokken.

Het blijkt dat kinderen die meer tijd achter hun mobiele apparaat zitten, een grotere kans hebben om een spraakachterstand op te lopen. Met elk half uur extra schermtijd, was er een 48 procent grotere kans op een spraakachterstand. Het moet wel gezegd worden dat de onderzoekers in dit geval geen negatieve gevolgen zagen op het gebied van onder andere sociale interacties, lichaamstaal en gebaren.

Volgens TIME wijzen recente onderzoeken uit dat hele jonge kinderen niet de connectie snappen tussen de tweedimensionale wereld op het scherm en de driedimensionale wereld om hen heen. Zelfs als ouders de smartphone gebruiken voor educatieve apps, kan die schermtijd toch de ontwikkeling van kinderen nadelig beïnvloeden.

Niet alleen door smartphonegebruik kinderen

Ook het smartphonegebruik van ouders heeft een invloed op kinderen. Voor een onderzoek van de Nationale Academie voor Media en Maatschappij zijn 1849 jongeren van 13 tot 18 jaar oud en 637 ouders ondervraagd over smartphonegebruik. Uit dit onderzoek blijkt dat één van de drie jongeren wel eens aan een ouder vraagt om te stoppen met staren naar hun telefoon, waarna enkel een derde van de ouders luistert. Ruim een derde van de jongeren wil zelfs het liefst een smartphonevrije eettafel. Ook hekelt een derde van de jongeren het gebruik van een smartphone in de auto vanwege de veiligheid.

Wat moet je hier mee als ouder?

Deze recente onderzoeken focussen zich voornamelijk over de negatieve gevolgen van smartphonegebruik onder kinderen. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat er niet een hoop positieve kanten zijn. Als docenten bijvoorbeeld zien dat kinderen meer op hun smartphone zitten dan met elkaar praten, weten ze niet hoe sociaal ze zijn op hun smartphone. Ook zijn er veel apps die kinderen helpen leren of waarmee ze zichzelf kunnen uiten.

De conclusie van deze onderzoeken is dus niet dat smartphonegebruik bij kinderen per definitie slecht is. Wel bieden de onderzoeken een startpunt om over het onderwerp na te denken.

Praktische tips

Het is vervolgens aan ouders om te beslissen of er wellicht regels moeten komen over smartphonegebruik in huis. Denk aan een regel dat de smartphone ’s avonds niet mee de slaapkamer in gaat in verband met de nachtrust. Of dat niemand in het gezin de telefoon mee naar tafel brengt tijdens het eten. Ook is het aan ouders om te bepalen hoe vroeg ze hun kinderen met deze schermpjes kennis laat maken. Het is makkelijk om een kind stil te houden via een interactief schermpje, maar wellicht zijn er ook andere mogelijkheden. Elk gezin is anders en kan daar op een eigen manier mee omgaan.

Een van de manieren om beter in de gaten te houden wat kinderen doen op een iPhone of iPad is via het instellen van ouderlijk toezicht: een soort digitaal kinderslot. Lees hoe je ouderlijk toezicht in vier stappen instelt op een iPhone of iPad. Meer over kinderen en iPhones lees je in ons artikelenoverzicht rond het thema gezin.

Lees de artikelen van ons maandthema Gezin

• Kindertablet top 5: dit zijn de beste opties tot 180 euro! (17-11)
• Apple Gezinsdeling: Zo deel je apps en abonnementen met gezinsleden (7-7-2021)
• Dit zijn de 8 beste gratis educatie-apps voor jonge kinderen (17-3-2020)
• Tip: Apps downloaden van andere gezinsleden via Apple Gezinsdeling (11-12-2019)
• Maandthema overzicht: dit schreven we in april over Gezin (30-4-2018)