Opinie: Trump en Parler online verbannen heeft niks met censuur te maken

De president van de Verenigde Staten is verbannen van Twitter en Apple, terwijl Google en Amazon het sociale netwerk Parler offline halen. Waar ligt de grens tussen verantwoordelijkheid nemen en censuur?

Grote techbedrijven trekken hun grens

De turbulente week voor de Verenigde Staten dreunt nog door in de digitale wereld. Apple, Google, Amazon, Twitter, Facebook en Reddit: vrijwel alle grote techbedrijven en sociale netwerken trokken deze week een grens. Een grens waar Donald Trump en zijn meest radicale volgelingen overheen waren gegaan.

Wat dat betreft hadden sociale netwerken als Twitter en Facebook eigenlijk geen andere keuze. De apps hebben duidelijke gedragsregels, waar iedereen zich aan moet houden. Doe je dat niet, dan zul je de consequenties moeten accepteren. Mensen opruien tot een staatsgreep valt hier ook onder, dus kon Twitter niet anders dan een ban uitdelen. Deed het bedrijf dat niet, dan meet het blijkbaar met twee maten of zijn de regels minder streng dan ze lijken.

Daarmee klinkt het verbannen van Donald Trump ook best eerlijk: een dergelijke oproep tot geweld zou ook bij een doorsnee gebruiker niet getolereerd worden. Dat je toevallig de president van één van de machtigste landen ter wereld bent, geeft je geen vrijbrief om dat toch te doen.

Laten we bovendien niet doen alsof dit de eerste keer is dat Trump over de schreef is gegaan. Al maanden deelt hij ongefundeerde claims over verkiezingsfraude, die iedere keer door Twitter werden voorzien met een disclaimer over het verspreiden van nepnieuws. Dat Trump ondanks die disclaimer zijn gang kon blijven gaan om mensen op te jutten, zal ongetwijfeld mee hebben gespeeld in de beslissing om het account nu permanent offline te halen. Het was de opruiende druppel die de emmer deed overlopen.

Op zoek naar een nieuw platform

Met het gedwongen vertrek van Trump was het voor zijn gevolg tijd om ook verder te kijken dan Twitter, Facebook en Instagram. Het alternatieve sociale netwerk Parler kon ineens op een grote toename aan nieuwe bezoekers rekenen, allemaal om dezelfde reden. Parler noemt zichzelf een ‘vrij’ sociaal netwerk, wat in de praktijk betekent dat je de dingen mag posten die op Twitter en Facebook verwijderd zouden worden.

Die vrijheid duurde niet lang: dit weekend haalden Google en Apple de Parler-app uit hun app-winkels en Amazon deelde vanochtend de genadeklap uit door de dienst (die op Amazons servers gehost werd) offline te halen. In plaats van een specifieke account te verbannen, werd een compleet sociaal netwerk offline gehaald.

Dat verschil stipt een lastige kwestie aan, en ook niet eentje waar ik direct een antwoord op heb. Enerzijds heb ik begrip voor de positie van Apple en Google: zij willen geen apps met haatdragende content op hun platform hebben en dat is hun goed recht.

Apple heeft Parler zelfs nog gewaarschuwd en de tijd gegeven om het netwerk beter te modereren. Toen dat niet gebeurde, volgde Apple het voorbeeld van Google door de app uit de App Store te halen. Pas als Parler zijn moderatie beter op orde heeft, zal het bedrijf van Tim Cook kijken of de app weer terug mag komen.

Niks met ‘links’ of ‘rechts’ te maken

Apple, Google en Amazon staan feitelijk gezien dan ook volledig in hun recht. Zij zijn de eigenaar van hun platform en mogen bepalen wat daar wel en niet op mag worden geplaatst. Dat heeft dan ook niks te maken met censuur. Het plaatsen van schadelijke en gevaarlijke berichten wordt in geen enkel geval toegelaten.

We zouden pas over censuur kunnen praten als Twitter het verbiedt om over een specifieke politieke stroming te mogen praten. Dat is hier niet aan de orde. Je kan nu nog steeds naar hartelust je lof of kritiek over Donald Trump op Twitter delen. Je loopt pas een risico als je dat combineert met een oproep tot geweld, of iets waarmee je de gebruikersvoorwaarden schendt.

Anderzijds snap ik ook de mensen die bezorgd zijn over de macht die dergelijke bedrijven hebben. Met een druk op de knop kunnen ze volledige netwerken platleggen en sociale apps offline halen. Apple is daarmee extra streng: door de strenge controle op iOS kunnen gebruikers – in tegenstelling tot Android – niet makkelijk een app installeren buiten de App Store om. Daarom betekent in de praktijk vaak dat als Apple iets verbiedt, je het niet meer kunt gebruiken op je apparaten.

Kritisch blijven op grote techbedrijven

In het geval van Parler zal ik er persoonlijk geen traan om laten, maar het laat wel zien hoe invloedrijk deze bedrijven inmiddels zijn geworden. Dat hier kritisch en nauwlettend naar wordt gekeken, lijkt me niet meer dan normaal. Net als het tot de verantwoording roepen van deze bedrijven als ze iets doen wat niet door de beugel kan.

Ook chat-app Telegram is daar bezorgd over. Het bedrijf zegt aan een web-app te werken, voor het geval Apple in de toekomst ook deze chat-app zou verbannen. Het compleet offline halen van Parler is geen oplossing voor het achterliggende probleem, dat zal zich enkel verplaatsen. Maar de verantwoordelijkheid om daar iets aan te doen ligt (gelukkig) niet bij grote techbedrijven.