Opinie: Het mag niemand verbazen dat Facebook kinderen bespioneert tegen betaling

De hoeveelheid kritiek die Facebook de afgelopen twaalf maanden over zich uitgestort kreeg, zou genoeg moeten zijn om zich eens goed achter de oren te krabben. Voor Mark Zuckerberg niet, die besloot kinderen van 13 te bespioneren in ruil voor twintig dollar per maand.

Facebook spionage voor 13 tot 25 jaar

Je verzint het niet, maar Facebook heeft wederom een schandaal te pakken. Nu is duidelijk dat het bedrijf jarenlang mensen tussen de 13 en 25 jaar oud 20 dollar per maand betaalde om volledige toegang te krijgen tot hun smartphone.

Om dit geld te verdienen, moest je de ‘Facebook Research-app’ installeren en toestemming geven tot root-toegang. Dat betekent in de praktijk dat Facebook van deze telefoons alle privéberichten, mails, zoekopdrachten, internetgebruik en meer kon uitlezen en opslaan. Ook werd van de deelnemers verwacht dat ze screenshots maakten van hun Amazon-aankoophistorie.

Door root-toegang te geven, geef je Facebook dus praktisch een vrijbrief om door alles wat op je iPhone staat te neuzen en kopietjes te maken. Facebook wist met wie je praatte en waar je het over had, las de mails die je verstuurt en ontvangt en registreerde waar je naar zocht online. Een enorme inbreuk op je privacy waar de gemiddelde 13-jarige waarschijnlijk niet direct bij stilstaat.

Dit soort apps gaan zo ver dat Apple ze niet toestaat in de App Store. Geen probleem voor Facebook: die vond een manier om de app met een omweg buiten de App Store om aan te bieden. Dit kon door een zogenaamd root-certificaat te installeren. Dit soort certificaten zijn bedoeld voor werkgevers om de werk-apparaten van werknemers te monitoren. Ze zijn dus niet bedoeld om op consumententelefoons te installeren, iets waar Apple regelmatig voor waarschuwt.

Facebook wist dat ze fout zat

Facebook besloot daarom om er een geldbedrag tegenover te stellen van 20 dollar per maand, richtte zich op een doelgroep die vaak weinig te besteden heeft en zag de aanmeldingen binnenstromen. TechCrunch ontdekte dat het bedrijf zo lang mogelijk wilde verbergen dat ze iets met dit onderzoek te maken had.

Facebook wist dus heel goed dat wat ze deden niet door de beugel kon. Dat blijkt ook nu het project aan het licht is gekomen: vrijwel direct is de app verwijderd en het onderzoek gestopt. Opvallend detail: in de Play Store van Android staat zowel de Onavo VPN-app als deze app nog.

De reactie van Facebook op het schandaal van vandaag raakt kant noch wal. In een verklaring zegt het bedrijf dat er niets geheims was aan het onderzoek, en dat deelnemers toestemming hebben gegeven. Hierbij wordt even vergeten dat iemand van 13, 14, 15 of 16 jaar zich hier niet mee bezighoudt, maar waarschijnlijk enkel een makkelijke manier ziet om twintig dollar per maand te verdienen. Dat Facebook toestemming van ouders vroeg bij minderjarigen blijkt ook mee te vallen: tijdens het registreren hoefde je enkel een vakje aan te vinken.

Laten we niet vergeten dat het niet de eerste keer dat Facebook hiermee de fout ingaat. Vorig jaar werd het bedrijf op het matje geroepen door ‘Onavo Protect’, een VPN-app die stiekem gebruikt werd door Facebook om het internetgebruik van mensen in de gaten te houden. Blijkbaar was dat geen keerpunt, maar bleef het bedrijf doorgaan met de Research-app terwijl de VPN-app verwijderd werd.

Hoe kan Facebook nog gestopt worden?

In Nederland hebben duizenden mensen hun Facebook-account al verwijderd, maar de macht van Mark Zuckerberg rijkt verder. Omdat het bedrijf ook berichtendienst WhatsApp en Instagram bezit, zal er nog veel moeten gebeuren tot dit soort praktijken van Facebook tot het verleden behoren. Het is daarom niet de vraag of Facebook dit jaar nogmaals betrapt wordt, maar op welke potentieel kwetsbare doelgroep het bedrijf zich dan weer heeft gericht.

Er is dan ook meer nodig dan journalisten die dit soort praktijken aan het licht brengen. Keer op keer blijkt dat Facebook te groot is om het zijn gang te laten gaan. Daarom zullen overheden en bedrijven als Apple en Google vroeg of laat in moeten grijpen. Het mag duidelijk zijn dat waarschuwingen en geldboetes niet werken.

Lees ook: Tip: zo verwijder je je Facebook-account op je iPhone