Uitleg: Zo gaat 5G werken

Antenne, zendmast en frequentie: het jargon vliegt je om de oren wanneer we het over 5G hebben. In dit artikel leggen we in heldere taal uit hoe het nieuwe netwerk in elkaar steekt.

5G frequentie: een begrijpelijke uitleg

Vodafone heeft de primeur te pakken. De provider heeft als eerste Nederlandse partij haar 5G-netwerk beschikbaar gesteld. Het is echter geen volwaardig 5G-netwerk, maar meer een soort ‘light’-versie. De provider biedt de opvolger van 4G namelijk aan op dezelfde frequenties als zijn voorganger. Klinkt dit als abracadabra voor je? Tijd voor een begrijpelijke uitleg van hoe 5G eigenlijk werkt.

De basis

We beginnen met de basis. Om te kunnen bellen en internetten met je iPhone heb je een mobiel netwerk nodig. Providers als KPN, Tele2, T-Mobile en Vodafone onderhouden deze netwerken en helpen bijvoorbeeld bij de aanleg. Zendmasten zijn hierbij belangrijk. Deze antennes zorgen ervoor dat data (bijvoorbeeld een telefoontje of YouTube-video) tussen telefoons verzonden kan worden.

Deze informatie wordt verstuurd via bepaalde frequenties, ook wel frequentiebanden genoemd. Het idee hierachter is dat wanneer één van die frequenties wegvalt of last van een storing heeft, het netwerk kan terugvallen op alternatieven. Ook hebben de verschillende banden zo hun eigen unieke plus- en minpunten. De ene kan bijvoorbeeld sneller internet leveren dan de ander.

Zo is 5G opgebouwd

Laten we 5G als voorbeeld gebruiken. Dit communicatienetwerk gebruikt drie ‘banden’: 700 megahertz (MHz), 3,5 gigahertz (GHz) en 26GHz. De laagste frequentie (700MHz) heeft bijvoorbeeld een groot bereik. Met andere woorden, het signaal tussen jouw iPhone en de zendmast kan grote afstanden overbruggen. Er zijn hierdoor minder zendmasten nodig om alsnog een landelijk dekkend netwerk te maken dan wanneer bijvoorbeeld alleen de 26GHz-band gebruikt zou worden.

Deze heeft namelijk een ander sterk punt: 26GHz is heel snel. Even theoretisch: wanneer je straks met een voor 5G geschikte iPhone via een 26GHz-band gaat internetten is er geen sprake van laadtijden: YouTube-video’s en webpagina’s beginnen direct. Eigenlijk is 26GHz echter veel te snel voor consumententoepassingen, zoals de gemiddelde iPhone-gebruiker. De hoogte frequentie is namelijk voor de toekomst bedoeld. Misschien gaan zelfrijdende auto’s wel gebruikmaken van deze 5G-frequentie.

Voor de gemiddelde consument zijn vooral de 700MHz- en 3,5GHz-banden interessant. Eerstgenoemde heeft namelijk een hoog bereik, waardoor je overal in Nederland een stabiel signaal hebt op je iPhone. Ook is de 700MHz-frequentie ideaal voor bijvoorbeeld slimme energiemeters en landbouwsensoren (voor op grote weilanden) omdat het bereik hoog is, maar de datasnelheid niet.

De middenweg

De 3,5GHz-frequentieband lijkt de gouden middenweg tussen de 700MHz- en 26GHz-banden te worden. De middelste band combineert namelijk een degelijke dekking met een relatief hoge datasnelheid. 3,5GHz ga je daarom bijvoorbeeld gebruiken voor het kijken van Netflix-films in de hoogste resolutie (zonder wachttijden) en video’s die in 360 graden zijn opgenomen, zodat jij overal om je heen kunt kijken. Ook is deze band ideaal om zonder vertraging online te gamen, bijvoorbeeld via Apple Arcade.

Het Agentschap Telecom, een overheidsorganisatie, is verantwoordelijk voor het verdelen van de frequentieruimtes. Via de zogeheten Multibandveiling konden providers bieden op de vergunningen om mobiele netwerken op frequenties aan te bieden. Telecomaanbieders hadden hiervoor tot en met 6 april 2020 om zich aan te melden. Eerder gaf de Nederlandse overheid al aan dat men voor 20 juni alle 5G-frequenties geveild wil hebben.

‘5G-light’

Vodafone, dat sinds de fusie met Ziggo als VodafoneZiggo door het leven gaat, is er als de kippen bij en activeerde een gedeelte van het 5G-netwerk eind april. Ongeveer de helft van Nederland kan hierdoor met het nieuwe communicatienetwerk aan de slag, al merk je er voorlopig weinig van. Mensen met een 5G-smartphone en geschikt abonnement krijgen een ongeveer tien procent hogere downloadsnelheid. Een groot bestand binnenhalen gaat dus iets sneller.

Ook de vertraging is iets afgenomen, maar ook hier merk je voorlopig weinig van. Dat komt omdat het door VodafoneZiggo omschreven 5G-netwerk frequenties deelt met zijn voorganger, 4G. Zodra een zendmast doorheeft dat jij een voor 5G geschikte smartphone hebt, het juiste abonnement hebt én Vodafone-klant bent wordt een klein gedeelte van een 4G-frequentie voor jou vrijgehouden. Zie je dat een provider het over dynamic spectrum sharing heeft? Dan bedoelen ze dat de 4G- en 5G-frequenties gedeeld worden.

Dit klinkt behoorlijk technisch, maar het komt erop neer dat je dus nog niet een afzonderlijke 5G-frequentieband gebruikt. In jargon spreekt men daarom van een niet-toegewijde band. Ietwat flauw gezegd biedt Vodafone vooralsnog dus een soort light-versie van het uiteindelijke 5G-netwerk aan. Andere aanbieders, zoals T-Mobile, kiezen ervoor om nog even te wachten met de uitrol van hun netwerk. Deze provider wil namelijk alleen een toegewijde 5G-frequentieband aanbieden.

Meer over 5G

5G houdt de gemoederen flink bezig, ook op de redactie van iPhoned. De opvolger van 4G kent een hoop voorstanders, maar kan ook op forse kritiek rekenen. Sterker nog, er worden zelfs 5G-zendmasten in de fik gezet om een stokje voor het netwerk te steken. Tegenstanders denken dat de antennes gezondheidsrisico’s opleveren. Maar is dat ook zo? In onderstaand artikel gaan we in op de zin en onzin omtrent 5G en gezondheidsrisico’s.

Lees verder: Is 5G schadelijk voor onze gezondheid? 4 vragen en antwoorden